آنارشیسم چیست؟

• کلمەی "آنارشی" (Anarchy) از ریشەی یونانی است. پیشوند an (یا a) به معنای "نفی"، "فقدان"، و "نبود" بعلاوەی Archos که به معنای "حکمران"، "مدیر"، "رئیس"، "فرماندار"، و یا "سلطەگر" است. و یا آنگونه که Peter Kropotkin می گوید، آنارشی از ریشەی یونانی و به معنای "مخالف سلطەگر" است. [Anarchism, p. 284]
  
  در حالیکه کلمات Anarchos و Anarchia غالبا "نداشتن حکومت" و یا "بی دولتی" تعبیر می شوند، آنارشیسم تنهای به معنای " بدون دولت" نیست. "An-Archy" به معنای "بدون حکمران" و یا بطور کلی به معنای "بدون حاکمیت" است. به عنوان مثال Kropotkin استدلال می کند که آنارشیسم "نه تنها به کاپیتال، که به ریشەهای آن -- قانون، حاکم، و دولت -- حمله می کند." [Op. Cit., p. 150] برای آنارشیست ها، آنارشی "آنگونه که عموما تصور می شود، لزوما‌ به معنای بی سروسامانی نبوده اما به معنای فقدان دستور و فرمان است." [Benjamin Tucker, Instead of a Book, p. 13] از اینرو بهتر است نگاهی داشته باشیم به خلاصەی بسیار زیبای David Weick از آنارشیسم: "آنارشیسم می تواند به عنوان اندیشەای سیاسی و اجتماعی درک شود که مخالف همه نوع قدرت، حاکمیت، تسلط و طبقەبندی سلسلەوار بوده، اراده و خواستەای است برای فسخ تمامی آن ها... بنابراین آنارشیسم چیزی است فراتر از "ضد دولت"... [حتی اگر] حکومت (دولت)... مرکز اصلی انتقاد آنارشیست باشد." [Reinventing Anarchy, p. 139]
  
  به همین خاطر، آنارشیسم اصولا به جای آنکه تنها ضد دولت و یا ضد حکومت باشد، جنبشی است ضد سلسله مراتب. چرا؟ به این خاطر که "سلسله مراتب" ساختارهای سازماندهی شدەای هستند که به حاکمیت ماهیت می بخشند. نظر به اینکه دولت (حکومت) "بالاترین" نوع سلسله مراتب است، آنارشیست ها --آنچنانکه گفته شد -- مخالف دولت هستند، اما این تعریف کاملی از آنارشیسم نیست. این به این معناست که آنارشیست های واقعی نه تنها مخالف دولت، بلکه مخالف هر نوع سازمان سلسله وار و طبقاتی هستند. به گفته ی Brian Morris:
  
  "اصطلاح آنارشی از ریشەی یونانی بوده و در اصل به معنای "نبود حکمفرما" است. آنارشیست ها مردمی هستند که هر نوع حکومت و قدرت اجباری، سلسله مراتب و سلطەگری را رد می کنند. بنابراین طبق گفتەی آنارشیست مکزیکی Flores Magon، آنارشیست ها مخالف "سه گانەی تاریکی" -- دولت، کاپیتال و کلیسا -- هستند. از اینرو، آنارشیست ها در کنار مخالفت با کاپیتالیسم و حکومت، مخالف هر نوع قدرت دینی و مذهبی نیز هستند. آنارشیست ها به دنبال دایر کردن حالتی از آنارشی هستند که جامعەای است بدون قدرت متمرکز و عاری از هرگونه نهاد اجباری، جامعەای متشکل از انجمن های داوطلبانه." [Anthropology and Anarchism, pp. 35-41, Anarchy: A Journal of Desired Armed, no. 45, p. 38]
  
  پرداختن به واژەی "سلسله مراتب" در این متن پدیدەای جدید است -- آنارشیست های "کلاسیک" همچون Proudhon،Bakunin و Kropotkin اگرچه از این واژه استفاده کردند، اما بسیار کم (آنان معمولا واژەی "حکمران" که اختصار "طرفدار تمرکز قدرت در دست یک نفر" بود را به کار می بردند.) با اینحال، از نوشتەهای آنان روشن است که آن ها مخالف سلسله مراتب طبقاتی و نابرابری در میزان قدرت و امتیازات در میان افراد بودند. Bakunin در این باره چنین می گوید:
  
  "آیا می خواهی هیچکس نتواند به همنوع خود ظلم و ستم کند؟ پس اطمینان حاصل کن که هیچکس قدرت را در تصرف خود ندارد." [The Political Philosophy of Bakunin, p. 271]
  
  دوباره متذکر می شویم که این مخالفت با سلسله مراتب تنها به دولت و یا حکومت محدود نمی شود. این ضدیت در کنار روابط سیاسی، تمام روابط مستبدانەی اقتصادی و اجتماعی -- به خصوص روابط وابسته به مالکیت کاپیتالیستی و حقوق (دستمزد) کارگری -- را شامل می شود. این را می توان از استدلال Proudhon چنین ارزیابی کرد: "کاپیتال... در زمینەی سیاسی مشابه حکومت است... دیدگاه اقتصادی کاپیتالیسم، سیاست دولت و حاکمیت، و دیدگاه مذهبی کلیسا مشابه به هم بوده و به طرق مختلف به هم متصل هستند. حمله به یکی، مترادف با حمله به همەی آن هاست... آنچه که کاپیتال به کارگر روا می دارد، و دولت به آزادی، همان چیزی است که دین به روح روا می دارد. این سه گانەی استبدادی به همان مقدار در عمل زهرآلود است که در فلسفه. مؤثرترین راه ستم کردن بر مردم این است که همزمان تن، اراده و خرد آن ها را به بردگی گرفت." [quoted by Max Nettlau, A Short History of Anarchism, pp. 43-44] در نتیجه در می یابیم که Emma Goldman مخالف کاپیتالیسم بود، چرا که "مرد [یا زن] باید کار و تلاش خود را بفروشد،" و بنابراین، "تمایلات و داوری او تابع ارادەی ارباب است." [Red Emma Speaks, p. 50] چهل سال قبل Bakunin همین نکته را مطرح کرد که زیر سلطەی سیستم کنونی، کارگر نفس و آزادی خود را در ازای دستمزد به کاپیتالیست می فروشد. [Op. Cit., p. 187]
  
  بنابراین، "آنارشی" فراتر از یک "مخالفت ساده با دولت" است. آنارشی به معنای مخالفت با هر نوع نهاد استبدادی و سلسلەوار است. به گفتەی Kropotkin، "تولد آنارشیست در جامعه... ریشه در انتقاد او از نهادهای طبقاتی و تصور مستبدانه از اجتماع... و تجزیه و تحلیل تمایلات بشر در جنبش های ترقی خواه دارد." [Op. Cit., p. 158] برای Malatesta، آنارشیسم "در طغیانی اخلاقی بر علیه بی عدالتی اجتماعی متولد شد" و اینکه "علل بیماری های خاص اجتماعی را می توان در مالکیت کاپیتالیستی و دولت ریشه یابی کرد." زمانی که انسان ستمدیده "سرنگونی دولت و مالکیت را طلب کرد، آن هنگام بود که آنارشیسم متولد شد ." [Errico Malatesta: His Life and Ideas, p. 19]
  
  در نتیجه، هرگونه تلاش برای نشان دادن آنارشی فقط و فقط به عنوان "ضد دولت" اشتباهی در تفسیر کلمه و جنبش آنارشیست است. آنگونه که Brian Morris می گوید: "به هنگام بررسی نوشتەهای آنارشیست های کلاسیک... و نیز خصوصیات جنبش آنارشیست... بدیهی است که آنارشی هیچ وقت محدود به "ضد دولت" نبوده است. آنارشی همواره هر نوع حاکمیت و استثمار را به مبارزه طلبیده و به طور مساوی منتقد کاپیتالیسم، دین و دولت بوده است." [Op. Cit., p. 40]
  
  و دوباره خاطر نشان می سازیم که آنارشی به معنای هرج و مرج نبوده و آنارشیست ها به دنبال ایجاد هرج و مرج و بی نظمی نیستند. در عوض، ما خواستار ایجاد جامعەای استوار بر آزادی فردی و تعاون هستیم. به عبارت دیگر، نظم و ترتیب از پایین به بالا... نه آنکه بی نظمی از بالا به پایین و آن هم توسط حاکمیت. چنین جامعەای بازتاب آنارشی واقعی است، جامعه ای بدون حکمران و سلطەگر.
  
  در حالی که ما در این قسمت در مورد معنای آنارشی بحث می کنیم، Noam Chomsky بعضی از جنبەهای آنارشی را اینچنین خلاصه می کند: "در یک جامعەی حقیقتا آزاد، هرگونه ارتباط میان انسان ها که فراتر از رابطەی خصوصی است -- به معنای اینکه شکل نهادی به خود می گیرد -- در انجمن یا محل کار، خانواده، جامعەی بزرگتر، یا هر چیز دیگری، بایستی زیر کنترل مستقیم شرکت کنندەها باشد." [Anarchism Interview] در اینصورت، جامعه به هیچ عنوان به طبقات "اربابان و کارگران" و یا "فرمانداران و بردگان" تقسیم نخواهد شد. یک جامعەی آنارشیست بر مشارکت آزادانەی سازمان های تعاونی استوار است و از پایین به بالا اداره می شود. قابل ذکر است که امروزه آنارشیست ها تلاش می کنند تا حد ممکن چنین جامعەای را در سازمان ها، مبارزات و فعالیت های خود به وجود آورند.
  
  ترجمە از: www.no-compromise.blogfa.com